Asteroitten beklenmedik hareketler
Mehmet Korkmaz
3 min read
Bilim insanları 3200 Phaethon‘un değişen ışığını inceleyerek, kayalık cismin kendi ekseninde giderek daha süratli döndüğü ve her yıl yaklaşık 4 milisaniye kaybettiği sonucuna vardı. Bilim insanları bu durumu “ilginç” olarak kıymetlendiriyor, zira asteroit dönüşleri olağanda hiç değişmiyor.
Phaethon’un alışılmadık özellikleri onu Japon Uzay Ajansı’nın öncülük ettiği “DESTINY+” isimli gelecekteki bir iniş vazifesinin gayesi haline getirdi. Bu nedenle bilim insanları bu garip kaya hakkında daha fazla bilgi edinmek ve onunla nasıl buluşacaklarını daha düzgün planlamak için çalışıyorlar.
Phaethon’un parlaklığı döndükçe değişiyor, bu da dönme dönemini vakit içinde karakterize edebildiğimiz ve 3,6 saate kadar daraltabildiğimiz manasına geliyor. Lakin bu şeyin üzerine bir sonda indirilmesi için kesin bilgilere muhtaçlık duyuluyor. Porto Riko’daki Arecibo Gözlemevi’nden gezegen bilimci Sean Marshall, Phaethon’un boyutunu, formunu ve dönüşünü uygunlaştırmak için çalışırken tuhaf bir şey fark etti.
Uzun vadede sorun teşkil edebilir
Ekibinin bulgularını geçen hafta Amerikan Astronomi Derneği’nin Gezegen Bilimleri Kısmı 54. Yıllık Toplantısı’nda sundu. Marshall, “Şekil modelinden elde edilen varsayımlar datalarla uyuşmuyordu” diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Modelin en parlak olduğu vakitler, Phaethon’un hakikaten en parlak olduğu gözlemlenen vakitlerle açıkça uyumsuzdu. Bunun, Phaethon’un dönüş döneminin 2021 gözlemlerinden evvelki bir vakitte, tahminen de Aralık 2020’de perihelion yakınlarındayken kuyruklu yıldız gibisi bir aktivite nedeniyle biraz değişmesiyle açıklanabileceğini fark ettim.”
1989’dan 2021’e kadar olan periyodu kapsayan tam bilgi setine daha yakından bakıldığında, değişimin kademeli, sabit bir hızlanma ile açıklanabileceği ve dönüş döneminin yılda 4 milisaniye kaybedildiği ortaya çıktı. Yıldan yıla bu değişim çok büyük bir fark yaratmıyor, lakin on yıllar geçtikçe çok daha bariz hale geliyor.
Aslında, bir küme araştırmacı 2016 yılında, bilgilerinin 1989 bilgileriyle senkronize olmadığını fark ettiklerinde, asteroidin dönme döneminde bir tutarsızlık olduğunu fark etmişlerdi. O vakitler araştırmacılar farkı açıklamak için kâfi bilgiye sahip değildi. Artık, bu tutarsızlık çözülmüş üzere görünüyor.
Yeni bir kapı açıyor
Phaethon’un neden bu halde davrandığını bulmak bize, Güneş’in yörüngesinde Dünya’yı teğet geçerek “potansiyel olarak tehlikeli” kabul edilen bir asteroit sınıfı hakkında yeni bilgiler verebilir.
Phaethon şu anda Dünya için bir tehlike oluşturmuyor, fakat 5,8 kilometre genişliğiyle, varsayımsal olarak çarpması durumunda sorun teşkil edecek bir büyüklüğe sahip. Dahası asteroidin izlediği yol, onu 524 günlük yörüngesinde meydana gelebilecek bir değişikliğin telaşlarımızı yine gözden geçirmemize neden olabileceği kadar yakına getiriyor.
