Mithat Sancar: Demirtaş’la aramızdaki temel ayrılık cezaevi duvarlarıdır
Mehmet Korkmaz
14 min read
ANKARA – İktidardan muhalefete tüm siyasi partilerin “tarihi önemde” gördüğü 2023 seçimleri için geri sayım başladı. Yaklaşık 7-8 ay sonra yapılacak seçime iktidar kanadındaki partiler Cumhur İttifakı çatısı altında, muhalefet partileri ise Altılı Masa ile hazırlanıyor. İki ittifakın dışında “üçüncü bir yol” daveti yapan HDP ise 6 siyasi parti ve yapıdan oluşan Emek ve Özgürlük İttifakı ile yeni bir seçenek, güç merkezi olmak için yola çıktı.
HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, bu ittifakın temelini “mücadele ortaklığı” olarak tanım etse de ittifakın seçime birlikte girme formüllerini vakti geldiğinde konuşacağını söylüyor. Seçim gayesini, “Türkiye’de demokratik dönüşümün önünü açacak bir güç merkezi yaratmak”, “Meclis’te kararları belirleyecek bir sayısal ve siyasal tartı oluşturmak” kelamlarıyla açıklayan Sancar, “Yüzde 15’in altı bizim için bir muvaffakiyet olmayacaktır” diyor.
Muhalefetin ortak Cumhurbaşkanı arayışına yönelik “Biz bu iktidardan kurtulmak için üzerimize düşen demokratik sorumluluğun şuurunda hareket edeceğiz, ediyoruz” değerlendirmesi yapan Sancar, müzakere etmeye hazır olduklarını duyurdukları ortak adayla ilgili de Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci çeşitte bitmesi gerektiği uyarısı yapıyor.
HDP açısından son periyot öne çıkan bir tartışma ise cezaevinde bulunan eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş ile görüş ayrılığı, uyuşmazlık yaşandığı savı. Sancar bu savlar için, “Demirtaş’la bizim ortamızda fikir farklılıkları olabilir; bu yanlışsız. Ancak aramızdaki temel ayrılık cezaevi duvarlarıdır. Demirtaş’ın asıl emelinin parti siyasetlerine dayanak vermek olduğunu düşünüyorum” diyor.
HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, Amasra’da 41 madencinin can verdiği maden patlamasından başörtüsü tartışmasına, cumhurbaşkanı adayından seçim ittifakı formüllerine gündemdeki hususlarla ilgili sorularımızı yanıtladı…
‘AMASRA’DA ÜÇLÜ SACAYAĞI: İKTİDAR, SERMAYE, BÜROKRASİ’
Amasra’daki maden faciasının akabinde tüm partilerin takviyesiyle Meclis’te araştırma komitesi kuruldu. Soma’nın akabinde bu türlü bir facia yaşanmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Amasra’da yaşanan kaza değil apaçık bir katliam, cinayettir. Ortada Sayıştay raporu ve kontrol raporları var. Raporlarda katliamın gerçekleşeceğinin neredeyse kesin olduğu sonucunu çıkarabileceğimiz tahliller bulunuyor. Bu katliamın öncelikle bir sistem sıkıntısı olduğu kavranmalıdır. Kâr hırsına dayalı, sınırsız sömürüyü yasal ve mubah gören bir sistemle karşı karşıyayız. Bu sistemin üç ayağı olduğunu söyleyebilirim: Siyasi iktidar, sermaye ve bürokrasi. Biz bu üçlüye kartel diyoruz. Sermaye, sınırsız kâr hırsı ile hareket ediyor, hasebiyle insan canının kıymeti yok. Siyasi iktidar insan canını hiçe sayan bu sermayeyi koruyor, kolluyor. Gerçekten madenlerin büyük bir kısmının iktidarın yandaş sermayesince işletildiğini biliyoruz. Bürokrasi ise siyasi iktidarın ve sermayenin gereksinimleri doğrultusunda hareket ediyor. Bu üçlü sacayağına bir de cezasızlık siyaseti ekleniyor. Soma’nın hesabı yargıda sorulamamıştır. Zira yargı da iktidarın denetimi ve tesiri altında. Yani cezasızlık siyaseti ile üçlü sacayağına sahip bu kartelin işleyişi hem teminat altına alınıyor hem de cüretlendiriliyor.
‘BU KARTEL DAĞITILMALI, TEMEL TAHLİL SİSTEM DEĞİŞİKLİĞİ’
Meclis’te kurulan Araştırma Komisyonu’ndan beklentiniz nedir?
Biz bu katliamların hesabının verilebilmesi için her alanda çalışma yürütmeye çalışıyoruz, yürütmeye de devam edeceğiz. Meclis Araştırma Komitesi kurulması olumlu bir adım elbette lakin komitelerde iktidar partilerinin tartısı, araştırmaların derinleşmesini, sorumluların ortaya çıkarılmasını ve hesap verme yolunun açılmasını engelliyor. Buna karşın kurul, mevzunun gündemde kalmasını, çeşitli boyutları ile tartışılmasını ve sorumluların hesap verme ihtimalinin akıllarda tutulmasını sağlayabilir. Bunun için de muhalefet partilerinden komiteye girecek üyelerin titiz ve ağır çalışma yürütmesi gerekiyor. Lakin Meclis Araştırma Kurulu kuruldu diye işin tümünü bu düzeneğe havale etmek katiyen yanlıştır. Toplumsal uğraş ve kararlı siyasal takip, hem burada hesap sormanın hem de bu cins katliamların yapısal sebeplerini ortadan kaldıracak dönüşümü yaratmanın en değerli yoludur. Bu tıp iş cinayetlerini ve katliamları kökten çözebilecek formül ise sistem değişikliğidir. Kâr hırsına dayalı, sınırsız sömürünün hak görüldüğü ve yasallaştırıldığı bu sistemin değişmesi, siyasi iktidar, sermaye ve bürokrasi işbirliğinden oluşan bu kartelin dağıtılması gerekiyor.
‘BİZİ ALTILI MASAYLA KIYASLAMAK YANLIŞSIZ OLMAZ’
Meclis’in açılması ile siyaset daha da hareketlendi. Emek ve Özgürlük İttifakı’nı kurdunuz, deklarasyonu açıkladınız. Bir “mücadele ortaklığı” olarak tanımladığınız ittifak, seçim ittifakına evrilecek mi? Nasıl bir ittifak formülü konuşuyorsunuz? Örneğin pusulada kaç parti yer alacak? Yol haritanız ne olacak?
Partimizin 2020-2022 kongrelerinde stratejik gaye olarak “demokrasi ittifakı” oluşturulması kararı aldık. Sömürülen, dışlanan, ötekileştirilen, mağdur, mazlum, ezilen bütün kısımları bir ortaya getirmeyi hedefleyen bu ittifakın temelini de “mücadele birliği, uğraş ortaklığı” olarak tanım ettik. Bu kararların ve gayretlerin somut sonucu olarak ‘Emek ve Özgürlük İttifakı’nı kurduk. Bu ittifak, son derece kıymet verdiğimiz bir birlikteliktir. Temel amacımız, bu birlikteliği daha da büyütmek ve genişletmektir. Hareket noktamız gayret iştiraki olsa da seçimler yaklaştıkça nasıl bir formül geliştireceğimizi de elbette tartışacağız. Lakin şu anda ittifakın temel gündemini seçimle ilgili problemler oluşturmuyor. Bizi bu açıdan Altılı Masa ile kıyaslamak hakikat olmaz.
‘ÖNÜMÜZDEKİ SEÇİMLER TARİHİ ÖNEMDE’
Altılı Masa da seçim ittifakı ve ortak cumhurbaşkanı adayı mevzularını seçim takviminin açıklanma sürecine bağladı. Bu açıdan birebir durumdasınız diyebiliriz.
Bizim çalışmamızın temeli öncelikle seçim değil, uğraş iştirakidir; bunu tekrar tabir etmeliyim. Fakat seçim de bir hakikat ve önümüzdeki seçimler tarihi ehemmiyette. Seçimi gündemimizin dışına görüyor değiliz lakin seçime girmenin formülleri, bu kademede temel tartışma konularımızdan değil. Öncelikle ittifakı güçlü bir gayret iştiraki tabanında geliştirmeyi ve büyütmeyi hedefliyoruz. Her gün yeni hücumlarla, yasaklarla, baskılarla karşılaşıyoruz. Seçime yaklaşırken iktidarın “sansür yasası” üzere daha birçok atağının olacağını kestirim etmek sıkıntı değil. Bizim temel gündemimizi de bütün bunlara karşı nasıl tesirli gayret etmek gerektiği sorusu oluşturuyor. Bu çabayı yerleştirmek, büyütmek ve güçlendirmek, tıpkı vakitte iktidarın seçim ortamını ve kaidelerini kendi lehine biçimlendirmesini engellemeyi de sağlayacaktır. Bunlar olmadan, seçime girme formüllerini merkeze alan tartışmalara sıkışmayı yanlışsız ve yararlı bulmuyoruz.
‘ORTAK BİR SEÇİM BEYANNAMESİ ÇALIŞILABİLİR’
Altılı Masa ön koalisyon protokolü üzerine çalışıyor. Sizin altı yapıyla temel kimi mevzularda ortaklaşmaya dönük misal bir çalışmanız olacak mı? Örneğin seçime giderken ortak bir seçim beyannameniz olur mu?
Bir ortaya geliş sebeplerimizi ve amaçları içeren bir deklarasyon açıkladık. Şayet bu birliktelik seçim ittifakına dönüşürse o vakit doğal olarak ortak bir seçim beyannamesi üzerinde de çalışma yürütülecektir.
‘YÜZDE 15’İN ALTI BİZİM İÇİN BİR MUVAFFAKİYET OLMAYACAKTIR’
Güçlü bir biçimde Meclis’e girme amacınız var. Bu ittifak ile daha da büyümek, daha çok milletvekili çıkarmak istiyorsunuz. Sayısal olarak maksadınız nedir?
Açık söyleyelim bizim en büyük gayemiz Türkiye’de demokratik dönüşümün önünü açacak bir güç merkezi yaratmak. Biz her alanda anahtar parti pozisyonumuzu güçlendirmek istiyoruz. Anahtar parti pozisyonu, kilitlenmiş problemlerin kapısını açacak güce erişme amacıdır. Bu Kürt meselesinden demokrasi problemine, emek probleminden bayan problemine dek akla gelebilecek bütün alanları kapsıyor. Meclis’te kararları belirleyecek bir sayısal ve siyasal tartı oluşturmak istiyoruz. Bunun için kendimize baraj olarak yüzde 15’i belirlediğimizi söyleyebilirim. Bu bizim için alt sınırdır. Yüzde 15’in altı bizim için bir muvaffakiyet olmayacaktır. Meclis’e de sayısal olarak güçlü, siyasal olarak tesirli bir formda girmek istiyoruz. Türkiye’nin çoğulculuğunu yansıtacak bir Meclis kümesi, Türkiye’nin temel problemlerine dair nitekim yeni bir başlangıç yapmak için tahliller üretecek bir güç olmaktır.
‘BU İKTİDARDAN KURTULMAK İÇİN ÜZERİMİZE DÜŞEN DEMOKRATİK SORUMLULUĞUN BİLİNCİNDEYİZ’
Muhalefette, Altılı Masa ile Emek ve Özgürlük İttifakı olmak üzere iki güç odağı oluştu. İktidar değişimi için gereken matematiğe bakınca muhalefetin birlikte hareket etmesi gerektiği görülüyor. İttifakınızın Altılı Masa’yla ilgisi var mı? Tavır dokümanı ile Cumhurbaşkanı adayını müzakere etmek istediğinizi söylediniz. Bu kapsamda bir gelişme, temas var mı?
Cumhurbaşkanlığı seçimi için 27 Eylül 2021’de açıkladığımız tavır belgemizdeki stratejide bir değişiklik yok. Biz o başlıklar üzerinden açık müzakere, direkt diyalogla ortak aday fikrini tartışmaya açık olduğumuzu söyledik. Lakin bunu lisana getirdikten sonra oturup da beklemedik, beklemiyoruz. Her türlü seçeneğe nazaran çalışmalarımıza devam ettik, ediyoruz. Önerdiğimiz sistem ve çerçeve kabul görmezse kendi adayımızla cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmanın en kıymetli seçenek olduğunu tekraren belirttik. Bizim gayemiz Altılı Masa’yı rahatlatmak, ona pas atmak, ondan bir şey beklemek değildir. Biz bu deklarasyonu toplumun tümüne hitap edecek biçimde düzenledik. Türkiye toplumuna “Biz bu iktidardan ve bu rejimden kurtulmak için üzerimize düşen demokratik sorumluluğun şuurundayız. Buna nazaran de hareket edeceğiz, ediyoruz” bildirisi veriyoruz. Lakin bizim belirlediğimiz bir strateji var. Seçim uyumumuzu oluşturduk. Bütün bu mevzularda politikalarımızı somutlaştırma çalışmaları sürüyor. Bizim davetimiz halklara, sorumluluğumuz Türkiye toplumunun tamamınadır.
‘DOĞRU OLAN CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNİN BİRİNCİ CİNSTE BİTMESİDİR’
Altılı Masa’nın amaçlarından biri ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarmak. Lakin çalışmaları bitmiş değil. Tahminen mutabakat sağlanamayabilir. Sizce Cumhurbaşkanı adayı ile ilgili en yanlışsız tavır ne olur? Muhalefetin tümü ortak aday mı çıkarmalı?
Ayrıntılara girmeden net bir maksat söyleyeyim: Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci cinste bitmesi gerçek olandır. Türkiye’de demokratikleşmenin ve barışın yolunu açacak bir programla ortaya çıkmış bir adayın birinci cinste kazanması en ülkü durumdur. Seçimlerin ikinci cinse kalmasının yaratabileceği çeşitli karmaşalar olduğu tartışılıyor. Biz HDP olarak kendi çalışmalarımızda bunu gözetiyoruz. Fakat bunun dışında, demokratik dönüşümün dinamiklerini açığa çıkaracak siyasetler ve sistemler geliştiriyoruz. Meclis’te sayısal ve siyasal açıdan tesirli bir güç merkezi yaratma gayesi, bunun en değerli örneğidir.
HDP kendi adayını çıkarmalıdır görüşünü savunanlar da var. YETERLİ Parti’den bu istikamette açıklamalar oldu.
Biz kimin ne dediğine nazaran değil, kendi prensiplerimize ve amaçlarımıza nazaran, program ve strateji belirliyoruz. Maksadımız da geleceği demokrasi ve barış, emek ve özgürlük üzerine inşa etmektir.
‘RIZA TÜRMEN CUMHURBAŞKANI ADAYI OLACAK’ İDDİASI
Cumhurbaşkanı adayı çıkarmak dahil tüm seçenekler masada diyorsunuz. Eski AİHM yargıcı, CHP eski Milletvekili İstek Türmen’in cumhurbaşkanı adayınız olabileceği sav edildi. Seçenekler ortasında var mı?
Rıza Hoca çok pahalı bir insan. Fakat partimizde isim konusunun somut olarak tartışılabilmesinin muhakkak kademeleri ve düzenekleri var. Bu süreç işlemeden, rastgele bir isimle ilgili kıymetlendirme yapmak siyasetlerimize alışılmamıştır. HDP şimdiye kadar yaptığı üzere elbette kendi kitlesine ve tabanına danışacak, konseylerinde bu sonuçları tartışacak. Ayrıyeten artık bir ittifakımız var. İttifak bünyesinde bu bahis masaya yatırılacak ve bir isim o denli belirlenecek. Bunlar olmadan rastgele bir isim üzerinde tartışma yürütmek bizim kendi işleyiş mantığımız ve tabiatımızla uyuşmaz.
CUMHURBAŞKANI ADAYI İSMİ TARTIŞMIYORUZ
Cumhurbaşkanı son küme toplantısında Kılıçdaroğlu’na “Madem kendine güveniyorsun çık karşıma” dedi. Muhalefetin ortak cumhurbaşkanı adayını belirleme sürecinde gecikme olduğunu düşünüyor musunuz? Erdoğan’ın bu davetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Başka partilerin ve ittifakların kendi iç tartışma ve işleyişleriyle ilgili kıymetlendirme yapmayı gerçek bulmuyorum. Bütün bunları kamuoyu takdir edecektir. Öte yandan cumhurbaşkanının bu tıp çıkışlarının, pek çok diğer hesaba dayandığını iddia etmek de güç değil; temel olarak muhalefetin bir kısmını yahut bütününü, kendi içinde tartışmalara sürüklemek üzere bir prosedür kullanıyor. Herkes bu yolu görüp kıymetlendirmeli ve tartışmaları buna nazaran yürütmelidir.
Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığı adaylığına nasıl bakarsınız?
Parti hukukunu benimsemiş rastgele bir kimsenin, düzenekler işlemeden bir tercih lisana getirmesi kelam konusu olamaz. Eş liderler da dahil her parti çalışanı, bu hukuka ve teamüllere uygun davranmakla yükümlüdür. Siyasetimiz açıktır: İsim tartışmıyoruz. Şayet bir isim tartışılacaksa da karar, kelamını ettiğim düzenekler içinden süzülüp bağlayıcı hale gelecektir.
‘DEMİRTAŞ’IN GAYESİ PARTİ SİYASETLERİNE TAKVİYE VERMEK’
Parti içi karar alma sistemine dikkat çektiniz. HDP eski Eş Genel Lideri Demirtaş’a partinize yakın yayın kuruluşlarında ‘HDP’nin kurumsal kimliği ve yürütülen kolektif siyasete ziyan veren tavır içinde olduğu’ tenkitleri yapılıyor. Demirtaş ile HDP ortasında uyuşmazlık var mı?
Selahattin Demirtaş arkadaşımızla ortamızda fikir farklılıkları olabilir. Şu anda cezaevinde değil şuralarda olsa çok daha fazla tartışma imkanına sahip olurduk biliyoruz; ki bu da çok doğaldır. Biz çoğulcu bir partiyiz. Bileşenlerden ve bağımsız bireylerden oluşan kendine mahsus bir yapımız var. Farklı görüşlerin olması eşyanın tabiatı gereğidir. Lakin değişik görüşlerin olması diğer, “ayrılık” olması öbür bir problemdir. Tartışmaların olması demokratik bir anlayışa, yapıya ve kurumsal sistemlere sahip olduğumuzun göstergesi. Fakat tüm bu çoğulcu yapıya ve farklı yaklaşımlara karşın politikalarımız bir mutabakatla belirleniyor. Epey taarruz ve kuşatmaya karşın partimizi bu kadar sağlam biçimde bir ortada tutan da oluşan bu mutabakata sadakat ve kurumsal politikayı sahiplenmektir. Demirtaş’la bizim ortamızda fikir farklılıkları olabilir; bu gerçek. Ama aramızdaki temel ayrılık cezaevi duvarlarıdır. Demirtaş’ın asıl hedefinin parti siyasetlerine takviye vermek olduğunu düşünüyorum.
‘KADIN HAKLARINI BUDAMAYI HEDEFLEYEN HİÇBİR DEĞİŞİKLİĞE TAKVİYE VERMEYİZ’
Siyaset gündeminde kıymetli bir başlık da başörtüsüne yasal teminat tartışması. Bu mevzuda bir yasal, anayasal değişikliğe hayır demeyeceğinizi açıkladınız. Fakat Cumhurbaşkanı teklife aile tarifinde değişikliği de eklemek istediğini söylüyor. Bu biçimde bir Anayasa değişikliği teklifi gelirse partinizin tavrı ne olur?
Bizim anayasa değişikliği için önerdiğimiz bir karar var. Anayasa değişikliği tartışmasına bütün ayrımcılık çeşitlerini önleyecek sağlam bir çerçeve üzerinde girmeye hazırız. Lakin sıkıntıyı yalnızca başörtüsüne indirgeyen ve içine aileyi katarak burada bayan haklarını budamayı hedefleyen rastgele bir değişikliğe dayanak vermemiz kelam konusu olamaz. Bizim formülümüz şudur: “Devlet, ülkenin ortak kültürel mirasını oluşturan bütün inançları, anadillerini, etnik kimlikleri eşit görür. Bunların korunması, kullanılması ve geliştirilmesini sağlamakla yükümlüdür.” Bütün muhalefet partilerinin iştirakiyle bu türlü bir formüle dayalı teklif gelirse tartışmaya açığız. Her türlü ayrımcılığı önlemeyi amaçlayan bir değişikliğe elbette katkı yaparız. Fakat bayan haklarının direkt ya da dolaylı bir biçimde kısıtlanması, budanması, değersizleştirilmesi sonucunu doğuracak rastgele bir teşebbüse kesin ve net bir halde karşı çıkarız. HDP bir bayan partisidir ve bayan çabasında en tesirli kitlenin yer aldığı harekettir. İstanbul Sözleşmesi’nde oldubittiyle anayasaya alışılmamış bir biçimde karar alındı. Ona da karşı çıktık. Başörtüsü tartışmasını mazeret ederek bayan haklarında, toplumsal cinsiyet eşitliğinde daha da geriye gidiş manasına gelecek bütün teşebbüslere karşı uğraşımızı kararlı bir halde sürdürürüz.
‘KAPATMA MUHTEMELLİĞİNE KARŞI TÜM HAZIRLIKLARIMIZI YAPTIK’
HDP’nin kapatma davası görülürken Anayasa Mahkemesi’ne Sayıştay kontenjanından eski İçişleri Bakan Yardımcısı Sayın İnce seçildi. Ocak ayında bir de lider değişimi yaşanabilir. “Karar için lider değişimi bekleniyor” tezleri var. AYM’deki bu değişimleri siz de kapatma davasıyla ilişkilendiriyor musunuz? Ve kapanma durumunda seçenekleriniz hazır mı?
Evrensel hukuku gözetmek bir yana Türkiye’nin iç hukukuna riayet edildiğinde bile HDP hakkında kapatma kararı verilememesi gerekir. Üyeler hukuka ve vicdana dayalı hareket ederlerse bu kararın çıkması kelam konusu olmaz. Fakat iktidarın her alanda olduğu üzere yargı alanında da güçlü bir vesayet kurduğunu hepimiz biliyoruz. Münasebetiyle bu davada kararın mahkeme salonlarında, hukuk unsurlarıyla ve vicdanla alınmasını elbette temenni ederiz, ancak temennilere dayanarak siyaset oluşturacak kadar da naif değiliz. Her türlü atılımın mümkün olduğunu görerek her ihtimale nazaran hazırlıklarımızı yaptık. Vurgulamak için söylüyorum, “hazırlık yapıyoruz” demiyorum “hazırlık yaptık” diyorum. Dava açılmadan evvel kurulumuzu ve çalışma takımımızı oluşturmuştuk, uzun süren bir çalışma devri geçirdik. Her evreyi başka ayrı kıymetlendirerek seçeneklerimizi güncelleyip güçlendirdik. Halkın bu güçlü ve inançlı takviyesini seçimlere en tesirli halde yansıtacak yolları kesinlikle oluşturacağız.
