ABD Dışişleri Bakanlığı Çarşamba günü, ABD gemilerinin Panama kanalını ücretsiz kullanacağını duyurdu. Ancak kanalı kontrol eden Panama’lı yetkililer, böyle bir anlaşmanın varlığını reddetti.
Panama Kanalı’nı gözüne kestiren ABD Başkanı Donald Trump, kanal geçiş ücretlerini “saçma” olarak nitelendirmiş, Kanal’ın Çin kontrolünde olduğunu ima etmiş ve Kanal’ı ‘geri almak için’ gerekli her yola başvuracaklarını söylemişti.
ANLAŞMAYI İHLAL EDER
Panama Kanal İdaresi, gece geç saatlerde yaptığı açıklamada, ABD’nin açıklamalarını yalanlayarak ABD askeri gemilerine transit hakları konusunda hiçbir değişiklik yapılmadığını duyurdu.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, üç gün önce Panama Devlet Başkanı José Raúl Mulino ile bir araya gelerek kanalı ziyaret etmişti.
Görüşmelerde ABD Donanması gemilerinin ücretsiz geçişi konusu ele alınmış ancak resmi bir anlaşmaya varılmamıştı.
Panama hükümeti, tarafsızlık anlaşmasını ihlal etmeden bu duruma nasıl çözüm bulunabileceğini konuşuyor. Ancak yetkililere göre, tarafsızlık anlaşmasını ihlal etmek büyük bir diplomatik kriz yaratabilir.
ABD İÇİN BÜYÜK TASARRUF
Panama Kanalı, 1977’de ABD ve Panama arasında imzalanan ve tarafsızlık ilkesini içeren bir anlaşmaya dayanarak işletiliyor.
Bu anlaşma, tüm ülkelerin su yolunu eşit koşullarda kullanmasını öngörüyor. Kanal yetkilileri, büyük ABD Donanması gemilerinin çoğunun kanalın dar geçitlerinden geçemeyeceğini belirtiyor.
Yine de, ABD Deniz Kuvvetleri her yıl yaklaşık 40 gemiyi kanaldan geçiriyor ve bu, toplam geçişlerin yüzde 0,5’inden daha azını oluşturuyor. Ücretsiz geçiş imkanı, ABD Savunma Bakanlığı’na yılda yaklaşık 13 milyon dolar tasarruf sağlayabilir.
TRUMP TATMİN OLMADI
Çarşamba günü yapılan açıklama, Panama hükümetine danışılmadan duyurulduğu için ülkede tepkiyle karşılandı. Yetkililere göre, Panama böyle bir tavizi ancak resmi bir ikili toplantı sonrası duyurmayı tercih ederdi.
Beyaz Saray, Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasını doğrularken, Panama hükümeti herhangi bir yorum yapmaktan kaçındı.
Mulino’nun Trump yönetimiyle ters düşmek istemediği düşünülse de, birçok Panamalı siyasetçi anlaşmanın nasıl müzakere edildiğini ve ülkenin ne elde edeceğini sorgulamaya başladı.
Rubio’nun ziyaretinin ardından Panama Kanal İdaresi, ABD Donanması gemilerinin geçiş önceliğinin “optimize edileceğini” duyurdu.
Ancak, bu ifadeler net bir taahhüt içermiyordu. Panama, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki 2017 anlaşmasını yenilemeyeceğini açıklayarak Washington’a önemli bir taviz verdi.
Yine de, Trump bundan tatmin olmadı. Rubio ülkeyi terk etmeden önce Trump, “Ya kanalı geri alacağız, ya da çok güçlü bir şey olacak” diyerek Panama üzerindeki baskısını artırdı.
